Những năm từ 1960 đến 1974, nhiều văn nghệ sĩ, nhà báo ở miền Bắc được cấp trên điều vào công tác ở chiến trường miền Nam thâm nhập thực tế sáng tác, phản ánh cuộc chiến đấu anh dũng của quân và dân ta. Để giữ bí mật, hầu hết các nhà văn, nhà thơ đều chọn cho mình từ một đến hai bút danh.
Nhiều người ghép tên quê hương, tên vợ, tên con làm bút danh. Trong số ấy, nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh, (sinh năm 1934, quê ở Nghệ Tĩnh) lấy họ của vợ (vợ nhà thơ là Vũ Thị Ty) ghép với hai từ Ngàn Chi thành bút danh là Vũ Ngàn Chi. Nhưng hai chữ Ngàn Chi đã thực sự gây phiền phức, làm bà xã nhà thơ “nổi máu Hoạn Thư”.
Chả là đầu năm Bính Ngọ (1966), đang làm biên tập ở Tạp chí Văn nghệ Quân đội, nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh được Tổng cục Chính trị điều đi chiến trường Quảng Trị. Trước khi đi, ông chọn cho mình một bút danh, nhưng mấy cái tên đưa ra đều chưa hài lòng. Nhớ lại chuyến đi thăm núi Yên Tử (Quảng Ninh), ở đó có hai ngọn núi, một ngọn có tên Con Cóc, ngọn khác có tên Ngàn Chi, nhà thơ liền ghép với họ của vợ thành một bút danh thật đẹp: Vũ Ngàn Chi. Từ đó, các sáng tác của Phạm Ngọc Cảnh gửi ra các báo, tạp chí ở miền Bắc đều đăng dưới chuyên mục “Bài từ miền Nam gửi ra” với bút danh Vũ Ngàn Chi.
Suốt hơn hai năm, số bài của Vũ Ngàn Chi gửi ra được sử dụng khá nhiều, cùng với đó là số tiền nhuận bút cũng kha khá. Biết vợ của nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh tên là Vũ Thị Ty, diễn viên múa của Đoàn văn công Tổng cục Chính trị, gần trung tâm Hà Nội, nên các báo đã mời nữ diễn viên này đến lĩnh nhuận bút cho chồng. Nhận được giấy mời của các báo đến lĩnh nhuận bút, chị Ty rất vui và tự hào vì ông chồng thi sĩ của mình. Nhưng khi đến tòa soạn lại thấy toàn bút danh Vũ Ngàn Chi đề dưới các tác phẩm, thì chị Ty không còn bình tĩnh được nữa. Mặc dù được nhân viên phòng hành chính giải thích đó là bút danh của nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh, nhưng chị Ty đã quyết không lĩnh nhuận bút mà bực bội ra về.
Trước đó, nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh tiết lộ là do ngày trước ông có yêu một cô gái xinh đẹp có tên là Phương Chi, nhưng cuộc tình duyên này không thành. Khi gặp cô diễn viên múa Vũ Thị Ty, Phạm Ngọc Cảnh đã thú nhận hết “chuyện cũ” của mình. Nay lại nghe thấy tên Chi, nghĩ rằng chồng mình vẫn còn “tơ tưởng” đến “người cũ”, nên chọn bút danh Ngàn Chi, lẽ nào ngàn năm vẫn nhớ Chi chăng?
Biết là vợ hiểu lầm mình, nhưng thời điểm ấy chồng Nam vợ Bắc thì thật khó giải thích. Đến cuối năm 1968, nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh được ra Hà Nội an dưỡng và chữa mắt. Sau mấy năm xa nhau, nay hai vợ chồng mới gặp lại, vợ ông vẫn chưa hết giận. Giải thích mãi vợ ông mới chịu nghe ra. Hôm đến lĩnh nhuận bút ở các báo, được một số tiền kha khá, sau khi đã mua thuốc chữa mắt và sắm một số đồ lặt vặt, vợ chồng nhà thơ đã bàn bạc mua một chiếc xe đạp Phượng Hoàng xích hộp màu xanh cánh chả. Mua xe xong, Phạm Ngọc Cảnh đèo vợ sang tận bờ hồ Hoàn Kiếm ăn kem.
LÊ HỒNG BẢO UYÊN