Chất vấn, trả lời chất vấn - hỏi nhanh, đáp gọn

Từ 8 giờ sáng 4.6, Quốc hội khóa XIV bắt đầu hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 5. Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể đăng đàn đầu tiên với nhóm nội dung về việc hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông và bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong cả nước, nhất là tại các thành phố lớn; giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT). Phiên chất vấn nóng ngay từ đầu với hình thức "hỏi nhanh, đáp gọn", người nêu câu hỏi 1 phút, người trả lời 3 phút, cứ 3 người hỏi thì người được hỏi trả lời.

Thực hiện cách chất vấn này, người được hỏi và người trả lời đều phải chuẩn bị kỹ. Để hỏi được nhanh, câu hỏi có chất lượng, tiêu biểu cho ý kiến của đại đa số cử tri, đòi hỏi người hỏi (đại biểu Quốc hội) phải bám sát thực tiễn, sâu sát cơ sở, gần dân, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của dân, những bức xúc của cử tri. Đương nhiên người hỏi phải lượng hóa những vấn đề, nội dung mà cử tri nêu. Những câu hỏi nêu ra phải bảo đảm tính xây dựng, tính văn hóa trong ứng xử. Người được hỏi phải trả lời trực tiếp vào câu hỏi, ngắn gọn, mạch lạc, rõ ràng, có tính thuyết phục cao. Tránh tình trạng nói vòng vo “tam quốc”, coi đây là dịp để giãi bày những khó khăn, vướng mắc của ngành mong được sự thông cảm hoặc nhân dịp này để nói thành tích của ngành, bản thân mình, thiếu nghiêm túc nhận trách nhiệm, đề ra biện pháp khắc phục, sửa chữa với tư cách là người đứng đầu và hơn nữa là người đại biểu được cử tri tín nhiệm bầu vào Quốc hội.

Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước, cơ quan dân cử, do dân bầu ra, dân phải được nghe những giải trình về các vấn đề quan trọng như quản lý, sử dụng đất đai, tài sản công... Có những vấn đề người dân rất quan tâm như tình hình biên chế ở các bộ, ngành, địa phương tuyển vượt 5.087 biên chế, sử dụng lao động vượt quy định 63.279 người, tăng chi 859 tỷ đồng, bội chi 248.728 tỷ đồng... như báo cáo của Ủy ban Tài chính-Ngân sách trước Quốc hội ngày 22.5.2018. Hay Bộ Tài chính trình dự thảo thuế tài sản, nhất là thuế nhà ở có giá trị trên 700 triệu đồng với thuế suất 0,4%, đa số dư luận không đồng tình, phản đối gay gắt. Phòng chống tham nhũng đang có những chuyển biến tích cực, xử lý đúng người, đúng tội, không có vùng cấm, nhưng việc thu hồi tài sản tham nhũng kết quả còn thấp. Tỷ lệ lãng phí vẫn còn xảy ra chưa được ngăn chặn kịp thời, nhất là các dự án đầu tư công nghiệp, giao thông, BT, BOT, mua sắm xe công năm qua còn lớn.

Có ý kiến cho rằng thời gian Quốc hội họp ngắn, nhiều nội dung quan trọng cần được bàn thảo nên sợ không đủ thời gian cho những chất vấn và trả lời chất vấn. Đại biểu Trần Hoàng Ngân, Giám đốc Học viện Cán bộ TP Hồ Chí Minh, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng đề xuất: “Quốc hội làm hết việc chứ không phải làm hết giờ” để nói lên khi những thắc mắc của cử tri cần phải được trả lời một cách thấu đáo, thay vì tình trạng khi nghị trường đang “nóng” lên thì chủ tọa “xin phép” hết giờ. Đề xuất đó thể hiện tinh thần hết lòng phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc. Cũng trùng hợp với ý kiến này, từ năm 2016 Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đã đề xuất: “Quốc hội làm ngày không hết việc thì làm đêm”. Cử tri cả nước đều mong mỏi hình thức “hỏi nhanh, đáp gọn”, tinh thần "Quốc hội làm hết việc chứ không phải làm hết giờ” tại kỳ họp lần này sẽ được phát huy.

VŨ HOÀNG