Phù Tinh - ngôi đình lịch sử

Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao bằng công nhận đình làng Phù Tinh là di tích lịch sử cấp tỉnh

Đình Phù Tinh ở xã Trường Thành (Thanh Hà) không chỉ thờ tự, tôn vinh Thành hoàng làng là tướng lĩnh thời Hùng Vương mà còn là nơi diễn ra nhiều sự kiện chính trị, đấu tranh cách mạng của địa phương có giá trị lịch sử sâu sắc.

Tương truyền, đình Phù Tinh khởi dựng vào thời hậu Lê thờ Thành hoàng làng có tên húy là “Trâu”. Ngài sinh ngày 16 tháng 10 năm Giáp Tý, đời vua Hùng Vương thứ6. Khi ngài lớn lên văn võ song toàn, cùng với Đức Phù Đổng Thiên vương bình giặc Ân. Khi đi dẹp giặc, ngài đến lễ chùa Hương Tích, có vị thần giáng hiện cho ngài một đôi câu đối (đang lưu giữ tại đình): Hứa quốc thiết can trường mã/Khác bách triêu mai trượng liệt (dịch là: Trí thân cúc trúc bạch kỳ/Đài thiên cổ thọ anh hùng). Ngài đánh giặc Ân, lấy được 17 đồn, được phong là Lạc tướng, quyền giữ Dương Tuyền bộ (tức Hải Dương bây giờ). Đến mùng 1 tháng 4 năm Giáp Thìn có thiên sứ đem cờ vàng đến rước ngài về thiên triều thì tự nhiên ngài hóa. Do có công lao với dân, với nước, ngài được ban tặng nhiều sắc phong.

Ngoài thờ tự Thành hoàng làng, di tích còn là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của địa phương. Ngày 23.8.1945, đây là nơi các chức việc của làng trong chế độ cũ làm lễ quy phục và giao triện cho chính quyền cách mạng. Từ tháng 1 đến tháng 4.1946, đình là địa điểm bầu cử Quốc hội khóa I nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa của cử tri hai thôn Phù Tinh và Ngọc Điểm (xã Tinh Quang), nơi HĐND và Ủy ban Hành chính xã Tinh Quang khóa I ra mắt nhân dân.

Trong suốt thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, gác chuông, gác trống của di tích là đài quan sát, phát tín hiệu và hiệu lệnh chiến đấu cho bộ đội, du kích, nhân dân khi địch càn vào làng.

Từ năm 1954 - 2013, khuôn viên di tích được sử dụng vào việc xây dựng trụ sở làm việc của UBND và các tổ chức, đoàn thể xã Trường Thành. Năm2013, trụ sở làm việc của UBND xã Trường Thành chuyển ra vị trí mới. Năm 2016, với sự đóng góp, ủng hộ của nhân dân trong thôn, con em xa quê và sự hỗ trợ của chính quyền, đình Phù Tinh được xây trên nền xưa, hướng cũ. Công trình có kiến trúc kiểu chữ Đinh gồm 5 gian đại bái và 2 gian hậu cung theo kiến trúc truyền thống, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân.

Nghi môn đình Phù Tinh là sự kết hợp hài hòa giữa các trụ, sự tính toán kỹ lưỡng giữa các tầng, khoảng cách giữa các cột tạo cho công trình có dáng đẹp. Công trình phản ánh trình độ cao của những người thợ thủ công xưa, đồng thời là một minh chứng khẳng định vị thế và quy mô của ngôi đình đã từng tồn tại trong lịch sử. Nghi môn xây dựng bằng gạch trát vữa, có quy mô lớn, đồ sộ, kiến trúc dạng cổng (tam quan) tạo thành ba cửa đi, cửa giữa (cửa chính) cao hơn 10 m, rộng và cao hơn nhiều so với hai cửa bên. Tại cửa chính có hai trụ biểu lớn, đỉnh cột đắp hai con nghê trong tư thế chầu, dưới là phần lồng đèn trang trí tứ linh, giữa thân và chân cột xây giật cấp tạo thành đế chắc chắn. Nối giữa hai trụ biểu, phía dưới xây cuốn vòm, mặt trước và sau trang trí đề tài tứ quý (tùng, trúc, cúc, mai), phía trên chia thành các ô vuông đắp nổi bức đại tự với bốn chữ Hán: “Vạn đại chiêm ngưỡng” (muôn đời cùng chiêm ngưỡng). Trên cùng được tạo hình một bức cuốn thư, bờ nóc đắp phù điêu “lưỡng long chầu nguyệt”.

Tuy các họa tiết trang trí, đắp vẽ đã bị mờ phần nào nhưng căn cứ vào quy mô, kết cấu, đặc biệt là những họa tiết trang trí hiện còn, có thể khẳng định nghi môn được xây dựng vào thời Nguyễn, là một trong những nghi môn đình đẹp nhất của huyện Thanh Hà nói riêng và tỉnh Hải Dương nói chung.

ĐẶNG THU THƠM