Lời nhắn nhủ yêu thương

Nhà thơ Đoàn Thị Lam Luyến có nhiều bài thơ hay về người phụ nữ nói chung cũng như người bà, người mẹ nói riêng. Thơ chị giản dị, mộc mạc về ngôn từ nhưng lại sâu lắng và đằm thắm về cảm xúc, nhờ đó dễ lắng đọng nơi trái tim người đọc. Trong mảng thơ viết cho thiếu nhi, Cánh cửa nhớ bà là bài thơ chiếm tình cảm đặc biệt và để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm hồn nhiều thế hệ tuổi thơ. 

Bài thơ là câu chuyện kể của cháu về người bà suốt tuổi thơ mình yêu thương, gắn bó. Câu chuyện ấy xoay quanh cánh cửa của ngôi nhà hai bà cháu đã từng sống bên nhau những tháng năm yên ấm. Với cháu, đó có lẽ là quãng thời gian êm đềm, hạnh phúc nhất cuộc đời mình.

Trước đây, ngôi nhà ở miền quê thường không kín cổng cao tường như bây giờ, phần lớn rất đơn sơ, mộc mạc. Cánh cửa ngôi nhà thường được làm bằng ván gỗ, có then cài lại bằng một thanh gỗ nhỏ. Nếu muốn chắc chắn hơn, người ta thường làm ở cánh cửa chính có hai then cài, một then cao phía trên gần đầu khung cửa, một then phía dưới nằm gần bục cửa. Vì vậy, trong bài thơ này, nhà thơ mới kể chuyện người cháu đóng cửa phải nhờ bà cài giúp then trên, bởi lúc đó cháu bé quá chỉ cài được cái then phía dưới:

Ngày cháu còn thơ bé
Cánh cửa có hai then
Cháu chỉ cài then dưới
Nhờ bà cài then trên

Hóa ra, vì cháu không với tay tới then trên mới có chuyện bà giúp cháu đóng được cánh cửa, tình cảm bà cháu do đó mỗi ngày một thêm sâu đậm. Giọng thơ nhỏ nhẹ như thủ thỉ kể lại câu chuyện lòng của mình thời thơ ấu khiến chúng ta vô cùng xúc động. Xúc động vì thương bà quá, trong khi mình mỗi ngày một lớn khôn thì người bà lại còng lưng xuống, "cắm cúi" như một dấu hỏi muôn đời không sao trả lời được:

Mỗi năm cháu lớn lên
Bà lưng còng cắm cúi
Cháu cài được then trên
Bà chỉ cài then dưới

Cũng vẫn câu chuyện cài then, đóng cửa nơi ngôi nhà của hai bà cháu nhưng sao giờ đây lại trái ngược hoàn toàn. Cháu cài được then cửa trên, nhưng bà thì không thể với tới được nữa. Năm tháng vô tình đi qua, lưng bà đã còng xuống đến "cắm cúi" trông thật tội nghiệp. Người cháu thầm thì kể chuyện mà người đọc nhận ra bao nỗi xót xa và tình thương bà trào dâng mãnh liệt. Đó là điều tất yếu, song quy luật khắc nghiệt của thời gian vẫn khiến lòng cháu không yên, day dứt đến bàng hoàng.

Nếu dừng lại ở chuyện cài then, đóng cửa mỗi đêm về khi bà và cháu đi ngủ thì nỗi buồn thương, xót xa của người cháu rồi sẽ quen dần theo thời gian. Nhưng qua bài thơ này, nhà thơ Đoàn Thị Lam Luyến muốn khắc sâu hơn nỗi mất mát, đau đớn đến nghẹn lòng khi người bà yêu quý đã không còn nữa. Ngày người cháu về nhà mới, ngôi nhà chắc là khang trang, xinh đẹp và hiện đại lắm mới có cửa ô trời, không phải cài then trên, then dưới nữa mà vẫn có thể an toàn ở trong, tác giả lại ngậm ngùi nhớ hình ảnh người bà một thời đã yêu thương, gần gũi bên mình. Mỗi lần đẩy tấm cửa nhìn ra khoảng không bao la, lòng người cháu lại quặn thắt nhớ thương bà không nguôi:

Nay cháu về nhà mới
Bao cánh cửa ô trời
Mỗi lần tay đẩy cửa
Lại nhớ bà không nguôi.

Bài thơ Cánh cửa nhớ bà của nhà thơ Đoàn Thị Lam Luyến đã thực sự đánh động vào tâm hồn chúng ta về sự vận hành khắc nghiệt của thời gian. Năm tháng đi qua, nhiều niềm vui và hạnh phúc đến với mỗi người, nhưng cũng có nghĩa là sẽ lấy đi của chúng ta biết bao điều quý báu, biết bao tình yêu thương máu mủ ruột rà. Bài thơ như một lời nhắc nhở chúng ta hãy luôn yêu thương, trân trọng những người thân của mình.

LÊ THÀNH VĂN