Chính trường Israel tiếp tục ở thế khó đoán định

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (phải) bỏ phiếu tại điểm bầu cử ở Jerusalem ngày 17.9.2019. Ảnh: AFP/TTXVN

Tuy nhiên, với việc khối cánh hữu-tôn giáo ủng hộ ông Netanyahu không hội đủ đa số ghế để có thể giúp ông Netanyahu thành lập được chính phủ liên minh, thế bế tắc trên chính trường Israel vẫn tiếp diễn và kịch bản về một chính phủ thống nhất vẫn còn bỏ ngỏ.

Không đảng nào giành đủ đa số ghế

Sau 2 cuộc bầu cử vào tháng 4 và tháng 9.2019 không thành lập được chính phủ mới dẫn đến tình trạng bế tắc chính trị trên chính trường Israel trong gần 12 tháng qua, cuộc tổng tuyển cử lần thứ ba tại Israel được coi là cuộc trưng cầu dân ý với Thủ tướng đương nhiệm Netanyahu.

Có thể thấy, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch hòa bình Trung Đông được đánh giá là ưu ái cho Israel và có lợi cho ông Netanyahu.

Hồi tháng 1.2020, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố một kế hoạch hòa bình gây tranh cãi, trong đó ủng hộ việc Israel sáp nhập các khu định cư và một dải đất ở Bờ Tây, khiến người Palestine giận dữ. Với sự ủng hộ của Mỹ, trong chiến dịch vận động tranh cử của mình, Thủ tướng Netanyahu đã vận động tranh cử với quan điểm cứng rắn đối với người Palestine và về vấn đề mở rộng các khu định cư của người Do Thái ở khu vực Bờ Tây mà Israel đang chiếm đóng.

Trước cuộc bầu cử, các cuộc thăm dò dư luận do 3 kênh truyền hình Israel cũng cho thấy đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu giành được nhiều ghế nhất với dự báo 36-37 ghế, đảng Xanh-Trắng của ông Benny Gantz chỉ được dự báo 32-33 ghế, qua đó khối cánh hữu-tôn giáo ủng hộ ông Netanyahu có khả năng giành được 60 ghế, thiếu 1 ghế mới hội đủ đa số tối thiểu 61/120 ghế để có thể thành lập được chính phủ liên minh.

Sau khi các kết quả thăm dò bên ngoài phòng bỏ phiếu được công bố vào đêm 2.3, Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử và khẳng định sẽ thành lập một chính phủ liên minh. Trên trang mạng xã hội Twitter, Thủ tướng Netanyahu nhấn mạnh: "Đây là một chiến thắng lớn cho Israel".

Về phần mình, cựu Tư lệnh quân đội Israel Benny Gantz, đối thủ chính của ông Netanyahu trong cuộc tổng tuyển cử lần này, đã bày tỏ "thất vọng" trước những dự đoán rằng liên minh Xanh-Trắng theo đường lối trung dung của ông sẽ về sau đảng Likud cánh hữu.

Và đúng như dự báo, với 92,6% số phiếu được kiểm tính đến cuối ngày 3.3 theo giờ địa phương, đảng Likud của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã giành được 36 ghế trong tổng số 120 ghế của Quốc hội. Việc giảm xuống 58 ghế so với kết quả thăm dò bên ngoài phòng bỏ phiếu 59 ghế trước đó đồng nghĩa khối cánh hữu còn thiếu 3 ghế nữa để hội đủ thế đa số 61/120 nhằm thành lập chính phủ mới.

Đứng thứ hai trong cuộc bầu cử là khối trung tả do lãnh đạo đảng Xanh-Trắng Benny Gantz đứng đầu giành được 32-33 ghế. Như vậy, ông Benny Gantz cũng không hội đủ đa số ghế trong quốc hội để thành lập chính phủ liên minh. Trong khi đảng Joint List, gồm 4 đảng của người Israel gốc Arab, đứng ở vị trí thứ 3 với 14-15 ghế. Đảng Yisrael Beytenu của cựu Bộ trưởng quốc phòng Avigdor Liberman giành được 6-8 ghế. Những kết quả này không bao gồm 340.000 phiếu bầu tại các địa điểm bỏ phiếu trong quân đội hay ngoại giao ở các nước và số phiếu bầu của các cử tri đi bầu ở các điểm bỏ phiếu dành cho người bị cách ly sau khi trở về từ các vùng dịch Covid-19.

Kịch bản khó đoán định

Như vậy, cho dù đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lần thứ ba tại Israel song cả khối cánh hữu ủng hộ ông Netanyahu và đảng đứng thứ hai Xanh-Trắng của ông Benny Gantz  đều chưa hội đủ ít nhất 61/120 ghế trong quốc hội Israel nên cả hai đảng đều chưa thể thành lập được chính phủ liên minh.

Với kết quả này, ông Netanyahu sẽ phải thuyết phục các đảng nhỏ hơn tham gia để thành lập chính phủ. Nếu thuyết phục được ít nhất một nghị sỹ từ khối trung tả gia nhập khối cánh hữu sẽ tạo ra lợi thế lớn cho ông Netanyahu, qua đó chấm dứt tình trạng bế tắc chính trị tại Israel trong gần 12 tháng qua.

Kết quả trên cũng đồng nghĩa với việc ông Lieberman tiếp tục giữ vai trò quyết định thành lập chính phủ liên minh. Thế nhưng quá trình đàm phán thành lập chính phủ liên minh được dự báo là vô cùng khó khăn khi ông Lieberman đến nay vẫn duy trì quan điểm thành lập chính phủ thống nhất bao gồm đảng Likud không có Thủ tướng Netanyahu, đảng Xanh-Trắng và đảng Yisrael Beitenu của ông, đồng thời bác bỏ khả năng tham gia một chính phủ có sự góp mặt của đảng Joint-List hay các đảng tôn giáo.

Ông Lieberman đã đăng đàn nêu khả năng không giới thiệu ứng cử viên nào đứng ra thành lập chính phủ sau bầu cử. Trong khi đó, lãnh đạo đảng Xanh-Trắng Benny-Gantz cũng loại trừ khả năng thành lập chính phủ thống nhất với lãnh đạo đảng Likud Benjamin Netanyahu, với lý do không chấp nhận một thủ tướng đương quyền bị truy tố trước tòa. Do vậy, ông Netanyahu chỉ có thể thành lập được chính phủ liên minh nếu cựu Bộ trưởng Quốc phòng Lieberman thay đổi quan điểm và gia nhập khối cánh hữu hoặc có một số nghị sỹ thuộc khối cánh tả tham gia khối cánh hữu của ông.

Nếu Thủ tướng Netanyahu thất bại trong đàm phán thành lập chính phủ liên minh, Tổng thống Israel Reuven Rivlin sẽ chỉ định một nghị sỹ khác. Nếu nghị sỹ này tiếp tục thất bại, Israel sẽ phải tiến hành bầu cử lần thứ 4. Đây cũng được đánh giá là kịch bản ông Netanyahu đang hướng tới vì không hội đủ ít nhất 61/120 ghế trong quốc hội, ông cũng không thể giữ vị trí khác ngoài thủ tướng trong chính phủ mới, nên lựa chọn tối ưu là tiếp tục duy trì chính phủ tạm thời, tiến hành lần bầu cử tiếp theo.

Thời gian qua, Thủ tướng Netanyahu đã nỗ lực nhằm giúp đảng Likud giành được nhiều ghế nhất trong quốc hội và chứng minh cho cử tri thấy chính phủ tạm thời do ông lãnh đạo đủ khả năng điều hành đất nước, nên nếu chưa có chính phủ mới, chính phủ tạm quyền vẫn là chấp nhận được.

Hơn nữa, dù Thủ tướng Netanyahu đã giành được một nhiệm vụ chính trị quan trọng từ người dân Israel song với phiên tòa xét xử Thủ tướng Netanyahu dự kiến diễn ra vào ngày 17.3 tới, vẫn tồn tại viễn cảnh không chắc chắn về mặt pháp lý khi người đứng đầu chính phủ có khả năng sẽ bị buộc tội.

Trong ít ngày tới, Tổng chưởng lý Israel, Avichai Mandelblit, có khả năng sẽ phải đưa ra quyết định liệu ông Netanyahu có quyền đứng ra thành lập chính phủ mới hay không bởi luật Israel chưa có quy định cụ thể về trường hợp như của ông Netanyahu.

Trước đó, ông Netanyahu, Thủ tướng tại nhiệm lâu nhất trong lịch sử Israel, đã chính thức bị truy tố về các cáo buộc hình sự trong 3 hồ sơ điều tra của cảnh sát Israel gồm nhận hối lộ, tham nhũng và vi phạm lòng tin, những cáo buộc mà ông hoàn toàn bác bỏ.

Trước những kịch bản khó đoán định sau cuộc bầu cử quốc hội lần thứ ba, chính trường Israel dự báo sẽ còn nhiều chông gai trong thời gian tới.

Theo TTXVN